ΤΟ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΟ & ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΕΡΓΟ ΣΕ ΜΕΓΑΛΗ ΜΟΡΑΒΙΑ ΚΥΡΙΛΛΟΜΕΘΟΔΙΑΝΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ

ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΟ & ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΕΡΓΟ ΣΕ ΜΕΓΑΛΗ ΜΟΡΑΒΙΑ, ΚΥΡΙΛΛΟΜΕΘΟΔΙΑΝΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ ΓΡΑΦΕΙ: Academician Prof. DDDr. Pdoc. Dr.Habil. ALEXIOS PANAGOPOULOS Οι Μοραβοί απ’ τον 9ο αιώνα είχαν μοναρχικό καθεστώς αγροτικής μορφής και κατοικούσαν στα πρώην εδάφη των Λογγοβάρδων ως υποτελείς στο Γερμανικό Κράτος. Έκαναν επαναστατικές κινήσεις κατά καιρούς κι είχαν διοικητική ανεξαρτησία. Στην εξουσία των ηγεμόνων τους βρίσκονταν Τσέχοι, Σλοβάκοι, ομάδες Πολωνών και σλαβικά φύλα του Έλβα, που την ανάπτυξή τους έπειτα από δεκαετίες διέκοψε η ουγγρική κατάκτηση. Την άνοιξη του 863, φτάνει στο ανάκτορο του Ροστισλάβου η Κυριλλομεθοδιανή αποστολή στη περιοχή της σημερινής Μικούλτσιτσε νότια της Μοραβίας κοντά στα σύνορα μεταξύ του σημερινού κράτους της Τσεχίας και του σημερινού Κράτους της Σλοβακίας. Εκεί ίδρυσαν σχολή διδασκαλίας, διπλωματίας, νομοθεσίας, τα δύο φωτισμένα αδέλφια απ’ τη Θεσσαλονίκη, όπου φοίτησαν νέοι σλαβικών αρχοντικών οικογενειών, οι οποίοι μάθαιναν σλαβικό αλφάβητο, γραμματική, Υμνολογία και Βυζαντινή Διοίκηση. Ιταλοί και Γερμανοί τους έφεραν μεγάλα εμπόδια και κατάφεραν την υποταγή του Ροστισλάβου στον Λουδοβίκο τον Γερμανικό το 864. Για να τους αποθαρρύνουν και να φύγουν με αρχηγό των Γερμανών της Μοραβίας τον Βίχιγκ, ενώ των Ιταλών τον Ιωάννη. Οι βυζαντινοί νομοθέτες έμειναν απ’ το φθινόπωρο του 863 μέχρι τις αρχές του 867 κι είχαν εκπαιδεύσει αρκετούς μαθητές. Μοραβοί και Σλοβένοι περίμεναν τα δύο αδέλφια, έτσι κι ο Κότσελ της Σλοβενίας ζήτησε με επιστολή του τον Μεθόδιο, κι ο πάπας τον έστειλε την άνοιξη του 869, λίγο μετά το θάνατό του Κυρίλλου. Ο πάπας σε επιστολή του προς τον Κότσελ και τον Ροστισλάβο επαινούσε τον Μεθόδιο, αλλά δίσταζε να τον χειροτονήσει σε επίσκοπο επειδή φοβόταν μήπως ανακηρύξει ανεξάρτητη την Εκκλησία της Σλοβενίας και της Μοραβίας. Τελικά έλαβε τον τίτλο του αρχιεπισκόπου Σιρμίου, εκεί όπου γεννήθηκαν δέκα ρωμαίοι αυτοκράτορες με τελευταίο τον Γρατιανό το (+383), τίτλος της παλιάς πρωτεύουσας του Ιλλυρικού όπου βρισκόταν λίγο νότια απ’ το Δούναβη (σημερινή Σερβία, Σρέμσκα Μιτρόβιτσα). Ο νέος διοικητικός εκκλησιαστικός οργανισμός που δημιουργήθηκε ήταν αυτοκέφαλος. Σύμφωνα με το βυζαντινό δίκαιο και το κοινό εκκλησιαστικό δίκαιο, αλλά επιπλέον σύμφωνα και με τους ιερούς κανόνες και με το κανονικό δίκαιο και με το διοικητικό ιδεώδες της ομόσπονδης κοινής διασύνδεσης που κληρονομήθηκε απ’ την ελληνική και τη χριστιανική αρχαιότητα. Έτσι οι περιοχές που εκχριστιανίζονταν οργανώνονταν τοπικές αυτοκέφαλες εκκλησίες σε οργανωμένο αυτοδιοικητικό όργανο με τη ντόπια σλαβική γλώσσα και κάτω απ’ την διοικητική και πολιτική εξουσία των νέων ανεξάρτητων κρατών. Οι Κροάτες και οι Σέρβοι είχαν δεχτεί και παλιότερα διδασκάλους απ’ τις βυζαντινές κτήσεις της Αδριατικής Θάλασσας και λόγω της εκεί παραθαλασσίας διακυβέρνησης του Βυζαντινού Κράτους. 2 Όταν οι Γερμανοί άρχοντες δυσαρεστήθηκαν απ’ τα αποτελέσματα της διπλωματικής και νομοθετικής δραστηριότητας του Μεθοδίου. Τότε ο Λουδοβίκος ο Γερμανικός είχε εισβάλλει με τρεις στρατιές του στη Μοραβία και την υπόταξε και πάλι. Ο Ροστισλάβος, ο οποίος αρχικά είχε προσκαλέσει τους Έλληνες νομοθέτες, είχε εκθρονιστεί και τυφλωθεί. Ο Κότσελ άρχισε να φοβάται το ίδιο για τον εαυτό του. Γερμανοί κληρικοί της Σλοβενίας συνέλαβαν τον Μεθόδιο για αντιποίηση αρχής και τον οδήγησαν στη Γερμανία. Το Νοέμβριο του 870 ο Μεθόδιος δικάστηκε από βαυαρούς επισκόπους στο Ρέγενσμπουργ, διότι είχε δήθεν εισέλθει και καταλάβει περιοχή που ανήκε στην αρχιεπισκοπή του Σάλτσβουργ. Η τάση της απόσχισης απ’ τη Ρώμη εμφανίστηκε έντονα στην Εκκλησία της Γερμανίας. Ο Μεθόδιος ονόμασε τους διώκτες του ως «βάρβαρους» μπροστά στον Λουδοβίκο και φυλακίστηκε στη μονή Ελλβάγγεν της Σουαβίας και θανάτωσαν τον αγγελιοφόρο του τον μοναχό Λάζαρο. Μαθητές του διέφυγαν σε Μοραβία, Κροατία και Σερβία, ενώ άλλοι παρέμειναν κρυφά στη Σλοβενία. Ο πάπας Αδριανός δεν έμαθε για τις περιπέτειές του. Ο νέος πάπας Ιωάννης Η’ τα έμαθε πολύ αργά και έγραψε τα παράπονα στο βασιλιά Λουδοβίκο. Έγραψε επίσης και στον αρχιεπίσκοπο του Σάλσμπουργ τον Αδαλβίνο και σε διάφορους Γερμανούς επισκόπους κι έτσι τελικά ο Μεθόδιος ελευθερώθηκε, ενώ οι διώκτες του τον είχαν καταδικάσει σε ισόβια κάθειρξη. Επισκέπτεται, όλες τις περιοχές που συμπεριλαμβάνονταν τότε στο κράτος του Σβιατοπλούκ και κατοικούνταν απ’ τους Σλάβους, όπως τη Βοημία, Σαξωνία, Σιλεσία, Νότια Πολωνία, μάλιστα βάφτισε μόνος του τον πρώτο Τσέχο χριστιανό ηγεμόνα Μποριβάι. Έφτασε μέχρι την περιοχή του Κιέβου, όπου κήρυξε και στους Ρώσους. Ο Σβιατοπλούκ το 874 αναγκάστηκε να υποκύψει στους Γερμανούς. Ο Μεθόδιος το 879 θα πάει στη Ρώμη, να δικαστεί και πήγε κι ο Βίχιγκ, τον οποίο ο Σβιατοπλούκ προόριζε ως αντικαταστάτη του Μεθοδίου σε περίπτωση της καθαίρεσής του. Η μεταβολή της στάσης του Ιωάννη έγινε πιθανώς απ’ το φόβο μήπως και οι δυτικοί Σλάβοι διαφύγουν απ’ τη ρωμαϊκή επιρροή, όπως είχε συμβεί στο μεταξύ με τους Βούλγαρους. Ο Μεθόδιος το 883 μετέφρασε και τον Νομοκάνονα του Μεγάλου Φωτίου. Έτσι χάρισε στους Μοραβούς και σε όλους τους σλαβικούς λαούς, τους πρώτους γραπτούς νόμους, ως ο πρώτος νομοθέτης τους. Οι Σλάβοι δέχθηκαν την διοικητική οργάνωση του κοινωνικού βίου με βάση το βυζαντινό δίκαιο και το αντικειμενικό κανονικό δίκαιο μακριά απ’ τη θέληση των φυλάρχων. Τα επεισόδια που αναφέρει η ιστορία σχετικά με το διπλωματικό και νομοθετικό έργο φαίνονται για κάποιους ως μεμονωμένες και ασυνάρτητες ενέργειες. Αλλά μέσα σε είκοσι χρόνια ολοκληρώθηκαν στους Σλάβους τόσα όσα δεν είχαν γίνει όλους τους προηγούμενους αιώνες. Δημιούργησαν γραπτές νομοθεσίες και νομοθέτησαν τους πρώτους σλαβικούς γραπτούς νόμους, με τους οποίους οργάνωσαν διοικητικά τα κράτη τους μέσα σε ένα καθεστώς ευνομίας και ευταξίας. Τους πρόσφεραν τη γραπτή σλαβική γλώσσα έτοιμη να χρησιμοποιηθεί στη σλαβική λογοτεχνία, στη σλαβική επιστήμη και στη σλαβική παιδεία. Τα χριστιανικά σλαβικά έθνη διαισθάνονται το αιώνιο πνευματικό τους χρέος στους δύο Θεσσαλονικείς αδελφούς, ενώ ο ελληνικός και βυζαντινός χριστιανισμός μαζί με ολόκληρο τον ελληνοχριστιανικό κόσμο αισθάνεται υπερήφανα την δίκαιη τιμή γι’ αυτούς τους μεγάλους διδασκάλους, διπλωμάτες και νομοθέτες. Το θέμα μας αυτό ήταν εισήγηση του γράφοντος εις τη ρωσική γλώσσα που έγινε σε διεθνές συνέδριο που διοργάνωσε ο Ρωσικός Οίκος της Αθήνας με το Κρατικό Παν/μιο Κουμπάνσκ, στις 24-5-2024. «Просветительские дни: наследие Кирилла и Мефодия в современном мире» Дата Мероприятия: 24 мая 2024 года. Место проведения: площадка Кубанского государственного Университета (КубГУ) для очного формата и площадка РЦНК г.Афины для дистанционного (он-лайн).