Ναός Τεσσαράκοντα Μαρτύρων Άνω Καστριτσίου Αχαϊας

🌿🇬🇷 Ο Ναός Αγίων Τεσσαράκοντα Μαρτύρων Άνω Καστριτσίου Αχαΐας: 🌿🇬🇷 Ιστορική Μνήμη, Εκκλησιαστική Παράδοση και το Ζήτημα του Ιδιοκτησιακού Καθεστώτος 🌿🇬🇷 Ο ναός των Αγίων Τεσσαράκοντα Μαρτύρων στο Άνω Καστρίτσι Αχαΐας αποτελεί τον κεντρικό πνευματικό πυλώνα του χωριού, με ρίζες που ανάγονται βαθιά στην τοπική παράδοση και στη διαχρονική προσφορά των οικογενειών της περιοχής. Παρότι σήμερα πολλοί θεωρούν αυτονόητη την παρουσία του ναού στο επίκεντρο της κοινότητας, η ιστορική του διαδρομή και ο περιβάλλων χώρος συνδέονται άμεσα με την πορεία των κατοίκων, τον εθελοντισμό και τη συλλογική μνήμη. 🌿🇬🇷 1. Η πρώιμη εκκλησιαστική παράδοση του χωριού 🌿🇬🇷 Η προφορική παράδοση των γεροντότερων μνημονεύει ως πρώτο κεντρικό ναό του χωριού τον Άγιο Νικόλαο, στο παλαιό ιστορικό κέντρο του οικισμού. Στον ίδιο αυτό χώρο ανατράφηκε ο Πανάγος Παναγόπουλος (γεννήθηκε το 1745), μια εξέχουσα φυσιογνωμία της περιοχής. Ο Πανάγος μαθήτευσε στα μοναστικά κέντρα της Αγίας Λαύρας και του Μεγάλου Σπηλαίου, όπου έμαθε ανάγνωση, γραφή και ερμηνεία των ιερών κειμένων — παιδεία σπάνια για την εποχή. 🌿🇬🇷 Η οικογένειά του ασχολήθηκε με την κτηνοτροφία και οι διάδοχοί του με τους μύλους και τα καμίνια του ποταμού, ενώ οι τσοπάνηδες που εργάζονταν κοντά του —πρόγονοι σημαντικών οικογενειών του χωριού— συνέχισαν την τοπική κοινωνική και οικονομική ζωή. Ο ίδιος καθιέρωσε την εορτή της Αναλήψεως των τσοπάνηδων, συνδέοντας την ποιμενική παράδοση με τη λειτουργική ζωή. 🌿🇬🇷 2. Η θεμελίωση των ναών και η ιστορική διαμόρφωση της περιοχής 🌿🇬🇷 Ο Πανάγος Παναγόπουλος υπήρξε πρωτεργάτης για την οικοδόμηση του ναού του Αγίου Νικολάου στη παλαιά συνοικία του χωριού, ενώ οι απόγονοι και οι κατοπινές γενιές συνέχισαν την πνευματική αυτή κληρονομιά, συμβάλλοντας στην ανέγερση του σημερινού ναού των Αγίων Τεσσαράκοντα Μαρτύρων. 🌿🇬🇷 Ο δρόμος που συνδέει το χωριό με τη Πάτρα —σημείο καθοριστικό για τη μετέπειτα διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου— υπήρξε μέχρι το 1955 ως χωματόδρομος που θα πήγαινε έως το ποτάμι στην είσοδο του χωριού. Με προσωπική εργασία οι κάτοικοι κατόπιν άνοιξαν τον δρόμο από το ποτάμι μέχρι τη στροφή του παλιού καφενείου του γέρο "Αλέξη" και αργότερα, σε συνεργασία με το Δασαρχείο και τη Νομαρχία, ανέβασαν τον δρόμο έως τον Άγιο Νικόλαο και τους Αγίους Τεσσαράκοντα. 🌿🇬🇷 Τη μεταφορά απο τη Πάτρα έκανε έως τότε γνωστός μεταφορέας με φορτηγό ο Χάχαλης, απο το Μαρκάτο, μάλιστα οι παλαιότεροι κάτοικοι εξιστορούν ότι όλοι σχεδόν οι χωριανοί παραχώρησαν μέτρα γης από την ιδιοκτησία τους, όπως επίσης και οι δύο ναοί για το δρόμο απο το ποταμι εως την κεντρική πλατεία. Ένα τμήμα εκκλησιαστικής γης ενώ έμεινε εκτός του διανοιγμένου δρόμου εκ των ναών — και αυτό ήταν κοινά γνωστό, αναμφισβήτητο και αποδεκτό από όλους επί δεκαετίες, οτι ανήκει στους ναούς. 🌿🇬🇷 3. Ο περιβάλλων χώρος του ναού και η ζωντανή συλλογική μνήμη 🌿🇬🇷 Από το 1981, με την ίδρυση του Φιλοπροοδευτικού Συλλόγου, καθιερώθηκε η Γιορτή Κερασιού, η οποία τελούνταν στην πλατεία που διαμορφώθηκε κάτω από τον ναό των Αγίων Τεσσαράκοντα. Κάθε φορά η εκδήλωση γινόταν με επίσημη παραχώρηση του χώρου από τον εκάστοτε ιερέα, με βεβαίωση του Ναού για παραχώρηση χώρου προς την Εφορία και όπου χρειάστηκε προς την Αστυνομία. Η διαδικασία αυτή αποτελούσε επί ετών ρητή αναγνώριση του εκκλησιαστικού χαρακτήρα του χώρου. 🌿🇬🇷 Το ίδιο επιβεβαιώνουν και οι μαρτυρίες παλαιών ιερέων του χωριού, οι οποίοι γνώριζαν καλά την ιστορική συνέχεια του χώρου. Μάλιστα και από τον πλάτανο πίσω από τον ναό έως το αυλάκι με το τρεχούμενο νερό, σημείο όπου παλιότερα καθάριζαν προϊόντα οι οικογένειες που εργάζονταν στην τοπική ταβέρνα Παναγοπούλου. 🌿🇬🇷 4. Η πρόσφατη αμφισβήτηση και η σύγχυση γύρω από το ιδιοκτησιακό 🌿🇬🇷 Για πρώτη φορά στην ιστορία του χωριού, εκλέχθηκε τοπικός πρόεδρος μη γηγενής, ο οποίος ανέδειξε πρόσφατα ζήτημα σχετικά με τον περιβάλλοντα χώρο, υποστηρίζοντας ότι ανήκει στην κοινότητα. Παρά τη σαφή ιστορική γνώση και την επί δεκαετίες πρακτική, πρόσφατα αφαίρεσε πινακίδα της Εκκλησίας που βρισκόταν εκεί από παλιά και προχώρησε —χωρίς ενημέρωση του ιερέα και της κοινότητας— σε δήλωση του χώρου στο Κτηματολόγιο ως κοινοτικού. 🌿🇬🇷 Η πράξη αυτή προκάλεσε έκπληξη και απορία, αλλά και αντίδραση, ως μας είπε ο ιερέας, καθώς αντιβαίνει στην ιστορική πραγματικότητα και στον τρόπο με τον οποίο οι κάτοικοι έχουν διαχρονικά βιώσει, προστατεύσει και διαχειριστεί τον χώρο. Ο ιερέας, μόλις ενημερώθηκε, προσέφυγε σε δικηγόρο για τη Δικαιοσύνη. 🌿🇬🇷 5. Η ουσία του ζητήματος: ιστορικότητα, τοπική μνήμη και πατρώα συνείδηση 🌿🇬🇷 Η απουσία γνώσης των ιστορικών γεγονότων από ορισμένους νεοεισερχόμενους κατοίκους ή από άτομα χωρίς δεσμούς με την τοπική παράδοση δεν συνιστά ιδιοκτησιακό τίτλο. Αντιθέτως, η αμφισβήτηση των κεκτημένων δικαιωμάτων της Εκκλησίας προσβάλλει: 🌿🌿 τον εθελοντισμό των παλαιών κατοίκων, 🌿🌿 την πατρώα συνείδηση και προσφορά των οικογενειών του χωριού, 🌿🌿 τη συνέχεια της τοπικής παράδοσης. 🌿🌿 Η εκκλησιαστική γη δεν είναι απλώς ζήτημα τίτλου: είναι φορέας μνήμης, ανιδιοτέλειας και συλλογικής ταυτότητας. Η προσπάθεια αλλοίωσης αυτής της πραγματικότητας, είτε για πολιτικούς είτε για προσωπικούς λόγους, συνιστά πράξη μη επαινετή και αντίθετη προς τον σεβασμό της τοπικής ιστορίας. ---🇬🇷🌿 Επίλογος. Ο ναός των Αγίων Τεσσαράκοντα Μαρτύρων δεν είναι απλώς ένα οικοδόμημα. Είναι ο ζωντανός σύνδεσμος μεταξύ των γενεών, της παράδοσης, του μόχθου και της πίστης των κατοίκων του Άνω Καστριτσίου. Η ιστορική αλήθεια και η συλλογική μνήμη αποτελούν το σταθερό θεμέλιο πάνω στο οποίο η σύναξη του χωριού οφείλει να στηρίζει κάθε σύγχρονη απόφαση, ώστε να αποτρέπεται η αλλοίωση της ταυτότητάς της. 🇬🇷🌿 Γράφει ο καθηγητής δρ Παναγόπουλος Αλέξιος - Ακαδημαϊκός τριών Ξένων Ακαδημιών τών Επιστημών - τάξης νομικών/πολιτικών επιστημών και συγγραφέας και ιστορικός/φιλόλογος, βραβευμένος και απο την Αχαϊκή Εταιρεία Μελετών απο το 1987.